قرن بیستم شاهد پیروزیها و شکستهایی بوده که منجر به خودآگاهی دنیای مدرن شده است. در کتاب «اتوپیا» امانوئل والرشتاین استدلال می‌کند که چه طور نظم جهانی که از این رویاها تغذیه می‌کند، در حال فروپاشی است. این نظریه پرداز نظام جهانی با اشاره به جهانی شدن تجارت، تغییر نهادهای کار و خانواده، شکست ایدئولوژی سنتی لیبرال و خطر بحرانهای عمیق زیست محیطی، بر این باور است که سیستم دولت_ملت دیگر کارایی ندارد. همچنین او پیش بینی می‌کند که تا نیم قرن دیگر شاهد فروپاشی نظام کنونی، مناقشات و درگیریهای بزرگ خواهیم بود. این دیدگاه شگفت‌انگیز و محرک به سرنوشت سیاسی_اجتماعی ما، پرسش‌های ضروری را برای هر کسی که دغدغه تحولات اجتماعی در هزاره بعدی را دارد، ایجاد می‌کند.
والرشتاین واضع نظریه نظام جهانی و از منتقدان نظام جهانی سرمایه‌داری است. آنچه او به عنوان آینده نظریه‌پردازی در روابط بین‌الملل مورد توجه قرار می‌دهد مبتنی بر نقد او از نظام سرمایه‌داری است. او در این کتاب که نسخۀ بازبینی‌شدۀ سخنرانی‌های دانشگاه اوکلند نیوزلند است که در 16، 22 و 23 اکتبر 1997 ایراد کرده، با اشاره به انقلاب‌ها و ماهیت امیددهندۀ آن باز هم آنها را رساننده به مقصود نمی‌داند و آنها را فسادپذیرمی‌داند. از نظر او، پیش فرض مفهوم انقلاب مدرن با محوریت مرزهایی که دولتها ترسیم می‌کنند در تعامل و تکامل است. از نظر او تلقی از انقلاب از تغییر دولت فئودال به سرمایه دار و از سرمایه دار به سوسیالیست، گمراه کننده از واقعیت است و همۀ این تفاوتها در خدمت بودن نظام جهانی مدرن را تغییر نمی‌دهد. دولتها در درون نظام جهانی مستقر هستند و بر منطق سرمایه‌دارانه و انقلابیان به مرور مقاصدشان را تسلیم واقعیتها می‌کنند. او برای اثبات این نظریه، انقلابهای فرانسه و روسیه را به اجمال بررسی می‌کند.
- از اتوپیاها می‌توان به عنوان توجیه‌هایی برای خطاهای وحشتناک نیز استفاده کرد، چنان‌که تاکنون کرده‌اند. ما واقعا به اتوپیاهای بیشتری نیاز نداریم.
- دانش اتوپیا ارزیابی سنجیده، عقلانی و واقع‌گرایانه نظام‌های اجتماعی انسان، چیستی تنگناهایی که این نظام‌ها می‌توانند ایجاد کنند و قلمروهایی که به روی خلاقیت انسان می‌گشایند است. این دانش نه سیمای آینده کامل و بی‌نقص (و گریزناپذیر)، بلکه سیمای آینده‌ای بدیل، یقینا بهتر و از حیث تاریخی امکان‌پذیر( اما نه چندان قطعی) را پیش چشم می‌دارد.
- در حوزه سیاست، به گسترده‌ترین معنایش، هیچ‌کس صرفا از بین گزینه‌های سیاسی دست به انتخاب نمی‌زند. دست‌کم در جهان مدرن، همه ما مجبوریم از پی جلب حمایت گروه وسیع‌تری از انسان‌ها، بسیار وسیع‌تر از آن‌هایی که منافع و ترجیحاتی بلافصل با ما دارند، از ادعاهایمان برآییم. این همان چیزی است که به آن مشروعیت می‌گویند.
- بازآفرینی نوعی نظم اجتماعی نه فقط به برساختن یک نظام بدیل، بلکه تا حد بسیار زیادی، به مشروعیت بخشی به آن نظام برساخته مربوط می‌شود.
- اعتبار دانش جمعی ما و خصوصا نتایجی که درباره نظام‌های تاریخی‌مان می‌توانیم از آن بگیریم، مسئله‌ای محوری در نبرد بر سر چیزی است که عقلانیت جوهری را می‌سازد.
- به نظر می‌رسد که از همان هنگام که رویاهایی در سر داشته‌ایم_ رویاهای بزرگ، رویاهای سیاسی_ ناامیدی‌هایی نیز داشته ایم. انقلاب فرانسه میلیون‌ها نفر را به وجد آورد و همه کسانی را که در آن شرکت داشتند متحیر ساخت. به نظر می‌رسید که طلیعه عصری جدید است و چندان دیری نپایید که یکی از نخستین ستایشگران آن، یعنی ویلیام وردزورث، مرثیه تلخ خویش، با عنوان پیش‌درآمدها، را برای مصائب دهشتناکی که به بار آورد، نوشت.
امانوئل والرشتاین جامعه‌شناس و متفکر آمریکایی شناخته شده معاصر است که عمدتا به سبب طرح نظریات انتقادی‌اش به سازوکارهای نظام سرمایه‌داری شناخته می‌شود. وی استاد دانشگاه پیل آمریکا بود و چند سال پیش نیز سفری به ایران داشت. در سال 2014 جایزه جهانی بهترین پژوهش انجمن بین‌المللی جامعه شناسی به او تعلق گرفت. شهرت وی بیشتر مرهون نظریه«نظام جهانی» است که یکی از مناقشه‌برانگیزترین نظریات در میان جامعه شناسان به شمار می‌آید.کتاب اتوپیا با ترجمه محمدغفوری مجموعه گردآوری شده‌ای از سخنرانی‌های والراشتاین در دانشگاه اوکلند نیوزلند می‌باشد که در 16، 22 و 23 اکتبر 1997 ایراد شده است.
شما می‌توانید با دریافت این کتاب از طاقچه آن را به صورت ایپاب در دستگاهتان مطالعه کنید.
محمد غفوری دانشجوی دکترای تاریخ در دانشگاه تهران است. علاقه اصلی وی در حوزه ترجمه آثار نظری در تاریخنگاری هستند. از ترجمه‌های وی می توان به رویارویی با منابع (1396)، تاریخنگاری و عکاسی (1396)، نظریه اجتماعی و تاریخ اجتماعی (1398)، هایدن وایت (1399)، و آموزش و یادگیری تاریخ (1399) اشاره کرد.
دیدگاه خود را بنویسید